Hoe beperk je de gevolgen van het overlijden van een ondernemer (1)?
Geplaatst op: 19-09-2016, 16:52:49
Het is een onderwerp waar niemand graag over na denkt, overlijden. Toch is het als ondernemer verstandig hier eens bij stil te staan. Als je op tijd een plan maakt, kun je in veel gevallen namelijk een hoop geld besparen. Onderstaand besteden wij aandacht aan de belangrijkste faciliteiten om de gevolgen van een overlijden te beperken. Wij zullen ons beperken tot de belangrijkste faciliteiten voor een onderneming zonder rechtspersoonlijkheid. Er zal geen aandacht worden besteed aan de terbeschikkingstelling of medegerechtigdheid.
Inkomstenbelasting
Als je als ondernemer overlijdt, worden je erfgenamen geconfronteerd met belasting. In jouw laatste aangifte moet de stakingswinst dan wel de fictieve vervreemding van de aandelen worden opgegeven. Hier wordt inkomstenbelasting over geheven. De erfgenaam moet op zijn beurt erfrecht betalen over de verkrijging. In uitzonderlijke gevallen moet ook overdrachtsbelasting worden betaald.
Acute of latente belastingclaim
De belastingclaim naar aanleiding van het overlijden, kan flink oplopen. Deze belastingclaim kan de continuïteit van je onderneming in gevaar brengen. Gelukkig is er een aantal faciliteiten voor de onderneming wanneer je als ondernemer overlijdt.
Niet alle faciliteiten leiden tot een afstel van belasting, veelal zullen ze een uitstel van belasting inhouden. Dit betekent dat er op het moment van een overlijden geen acute belastingclaim ontstaat, maar dat de belastingclaim latent wordt. Dit houdt in dat de belasting in de toekomst nog wel zal moeten worden betaald.
Het berekenen van een latente belastingclaim is vaak lastig en kan dan ook het beste worden bepaald door een adviseur. Dit is belangrijk omdat de latente belastingclaim ook terugkomt in de jaarcijfers van je onderneming.
Onderneming doorschuiven na het overlijden
De eerste faciliteit voor de onderneming zonder rechtspersoonlijkheid is het doorschuiven van de onderneming na het overlijden.
Bij deze faciliteit wordt de onderneming in zijn geheel doorgeschoven naar de erfgenamen. Zij nemen hiermee de oude balans (tegen dezelfde fiscale boekwaarde als bij jou) over als openingsbalans. Tevens moeten zij dezelfde vermogensetikettering gebruiken, de fiscale reserves hetzelfde behandelen en nemen ze jouw positie in voor wat betreft de investeringsaftrek. Doordat de erfgenamen de onderneming overnemen tegen de oude boekwaarden, verandert er niets in de belastingclaim. Indien de erfgenamen de onderneming later verkopen, zal de Belastingdienst alsnog kunnen heffen over de fiscale en stille reserves. Het grote voordeel is echter dat op het moment van overlijden niet hoeft te worden afgerekend.
Voorwaarden
Om de onderneming door te kunnen schuiven naar je erfgenamen, gelden wel een aantal voorwaarden. Allereerst moeten de verkrijgers (de erfgenamen) gezamenlijk om doorschuiven verzoeken. Dit kan bij de je finale aangifte inkomstenbelasting. Indien één of meerdere erfgenamen niet willen doorschuiven, kunnen de overige erfgenamen ook niet doorschuiven. Bij deze faciliteit moet dus unaniem voor doorschuiven worden gekozen. Dat het verzoek tot doorschuiven unaniem moet plaatsvinden, wil niet betekenen dat alle verzoekers moeten doorzetten. De faciliteit geldt voor zover de onderneming wordt voortgezet.
Ten tweede moeten de verkrijgers de onderneming rechtstreeks voortzetten. De wet verbindt geen termijn aan deze rechtstreekse voortzetting. In de rechtspraak zal per geval gekeken worden wat een redelijke termijn is. De verkrijgers treden in jouw plaats, zij moeten dus zelf ook aan het ondernemerscriterium voldoen. Daarbij mag de onderneming geen belegging worden. `
Indien je een FOR had gevormd, kan deze alleen worden overgenomen als de voortzetter je echtgenoot is. Nemen andere erfgenamen de onderneming over, dan moet over de FOR wel worden afgerekend.
Onderneming overdragen voor overlijden
De tweede faciliteit voor de onderneming zonder rechtspersoonlijkheid is ook het doorschuiven. Hierbij is het echter van belang dat reeds voor het overlijden maatregelen zijn getroffen en de onderneming is overgedragen.
Ook bij deze faciliteit wordt de onderneming doorgeschoven en treed de overnemer in jouw plaats. Hierdoor hoeft ook hier niet acuut te worden afgerekend over de fiscale en stille reserves. Anders dan bij het doorschuiven na overlijden, vindt deze overdracht plaats voor het overlijden. Bovendien kan bij deze faciliteit wel gekozen worden voor gedeeltelijke voortzetting en hoeven dus niet alle erfgenamen een verzoek in te dienen.
Voorwaarden
Om in aanmerking te komen voor deze faciliteit gelden meer voorwaarden. Allereerst moet je ondernemer zijn (of een medegerechtigde, bijvoorbeeld een commanditaire vennoot). Daarnaast moet ook voor deze faciliteit de onderneming worden voortgezet door de overnemer. Een derde voorwaarde voor deze faciliteit is dat de overnemer gedurende ten minste 36 maanden voorafgaand aan de overdracht, medeondernemer moet zijn geweest. Hij of zij moet dus in de drie jaren voor de overdracht winst uit onderneming hebben genoten uit de over te nemen onderneming. Wil je geen samenwerkingsverband aangaan, dan kan ook worden overgedragen aan een werknemer die voorafgaand aan het overdragen ten minste 36 maanden in dienst is geweest. Hierbij is het in principe al voldoende de beoogde bedrijfsopvolger op de loonlijst te hebben staan.
Voor of na overlijden
Zowel het doorschuiven voor als het doorschuiven na overlijden hebben grote overeenkomsten. Er zijn echter verschillende redenen om voor de ene dan wel de andere faciliteit te kiezen.
Allereerst kan de eerste faciliteit worden gebruikt bij een plotseling overlijden. Dit is vooral een voordeel wanneer je nog geen medeondernemer of werknemer hebt.
Een groot voordeel van de tweede faciliteit is dat je de overnemer voor de overname kan inwerken. Daarnaast kan de overnemer gedurende de 36 maanden voor de overname al gebruik maken van de ondernemersfaciliteiten (indien gekozen wordt voor een samenwerkingsverband).
Stakingswinst omzetten in een lijfrente
Indien er geen bedrijfsopvolgers zijn, kan niet worden doorgeschoven. Er zou dan moeten worden afgerekend over de stille en fiscale reserves. Hiervoor is echter ook een faciliteit opgenomen. Een derde mogelijkheid is dan ook om de stakingswinst om te zetten in een lijfrente.
Bij deze faciliteit wordt de stakingswinst omgezet in een lijfrente. Deze premie moet dan wel binnen zes maanden na het overlijden betaald worden. De hoogte van de maximale lijfrente is €449.283 (voor 2016), is de stakingswinst hoger, dan moet over het meerdere worden afgerekend. Om van deze faciliteit gebruik te maken moet je een verzoek doen.
Lijfrentepremies zijn aftrekbaar, waardoor op het moment van overlijden niet afgerekend hoeft te worden. Later zijn de lijfrente-uitkeringen wel belast. Dit zullen echter veel kleinere bedragen zijn. We illustreren dit aan de hand van een voorbeeld.
Voorbeeld
Ondernemer A overlijdt op 1 maart 2016. Indien de stakingswinst €600.000 is, kan €449.283 worden omgezet mits dit bedrag voor 1 september 2016 wordt betaald. Over het meerdere (€150.717) moet worden afgerekend op 1 maart 2016. Indien de lijfrente vanaf 2020 €2.000 per maand uitkeert, moet je vanaf 2020 jaarlijks inkomstenbelasting betalen over €24.000. Doordat voor lijfrentepremies een progressief tarief geldt, zullen kleinere delen van een groot bedrag minder zwaar belast worden.
Uitstel van betaling
Kun je geen gebruik maken van de verschillende faciliteiten, dan kun je gedurende maximaal tien jaar (renteloos) uitstel van betaling aanvragen voor de inkomstenbelasting over de stakingswinst.
Aanbeveling
De verschillende faciliteiten vergen vaak deskundig advies. Daarnaast is het afhankelijk van de situatie welke faciliteit het beste bij jouw onderneming past. Win dus altijd advies in bij uw accountant of belastingadviseur en begin op tijd met plannen.
Bron: www.bc.nl van 19 september 2016